പട്ന ; ഭാരതീയ സംസ്ക്കാരത്തിന്റെ മുഖമുദ്രയായിരുന്ന നളന്ദ സര്‍വ്വകലാശാലയ്‌ക്ക് പുതിയ മുഖം . ഒരിക്കൽ തുര്‍ക്കി-അഫ്ഗാന്‍ ചക്രവര്‍ത്തി മുഹമ്മദ് ബക്തിയാര്‍ ഖില്‍ജി തകർത്ത നളന്ദ സര്‍വ്വകലാശാലയുടെ പുതിയ കാമ്പസ് പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്രമോദി ഇന്ന് രാജ്യത്തിന് സമര്‍പ്പിക്കും. .
17 രാജ്യങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള ദൗത്യ മേധാവികളാണ് ചടങ്ങില്‍ സംബന്ധിക്കുക. അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ട് മുതല്‍ 12ാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ ലോകത്തിന്റെ പല ഭാഗത്ത് നിന്നുമുള്ള പണ്ഡിതരെ ആകര്‍ഷിച്ച അറിവിന്റെ അക്ഷയഖനിയായിരുന്നു നളന്ദ സര്‍വ്വകലാശാല. ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെയും ലോകത്തിലെ രണ്ടാമത്തെയും ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള സർവകലാശാലയാണിത്.
എ ഡി 427 ലാണ് നളന്ദ സർവകലാശാല സ്ഥാപിതമായത്. ഗുപ്ത രാജവംശത്തിന്റെ ഭരണാധികാരി കുമാർ ഗുപ്ത (I) ആണ് ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. പിന്നീടുള്ള വർഷങ്ങളിൽ, നളന്ദയെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും മനോഹരമാക്കുന്നതിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിൻഗാമികൾ മുന്നിട്ടു നിന്നു. സ്ഥാപിതമായി ഏകദേശം 700 വർഷത്തോളം നളന്ദ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രമുഖ വിദ്യാഭ്യാസ കേന്ദ്രമായി തുടർന്നു. വർഷം തോറും അതിന്റെ പ്രശസ്തി ലോകമെമ്പാടും വ്യാപിച്ചു.
ലോകത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പതിനായിരത്തോളം വിദ്യാർത്ഥികൾ നളന്ദ സർവകലാശാലയിൽ ഒരുമിച്ച് പഠിച്ചിരുന്നു. മതം, തത്ത്വചിന്ത, യുക്തി, പെയിൻ്റിംഗ്, വാസ്തുവിദ്യ, ബഹിരാകാശ ശാസ്ത്രം, ലോഹശാസ്ത്രം, സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രം എന്നിവയിലെ പഠനങ്ങളുടെ കേന്ദ്രമായി ഇത് മാറി.ചരിത്രകാരന്മാരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, സ്ഥാപിതമായി 100 വർഷത്തിനുള്ളിൽ, മെഡിക്കൽ സയൻസ് പഠനത്തിൽ നളന്ദ സർവകലാശാല ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന സ്ഥാനത്തെത്തി. ആധുനിക ചികിത്സാരീതികൾക്കൊപ്പം ആയുർവേദത്തെക്കുറിച്ചും ഇവിടെ വിദ്യാർഥികളെ പഠിപ്പിച്ചു.
ഗണിതശാസ്ത്രത്തിന്റെയും ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിന്റെയും പഠനത്തിലും നളന്ദ സർവകലാശാല പ്രശസ്തി നേടി. ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ നളന്ദ സർവകലാശാലയുടെ തലവനായിരുന്നു ഇന്ത്യൻ ഗണിതശാസ്ത്രത്തിന്റെ പിതാവ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ആര്യഭട്ടൻ.ഗണിതശാസ്ത്രത്തിന്റെയും ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിന്റെയും എല്ലാ സിദ്ധാന്തങ്ങളും നളന്ദയിലൂടെ ലോകത്തിന്റെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളിലേക്ക് എത്തി.
ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ചൈനീസ് സഞ്ചാരിയും പണ്ഡിതനുമായ ഷുവാൻസാങ് ഇന്ത്യയിൽ വന്നപ്പോൾ നളന്ദ സർവകലാശാലയും സന്ദർശിച്ചു. പ്രൊഫസറായും ഇവിടെ പഠിപ്പിച്ചു. ചൈനയിൽ തിരിച്ചെത്തിയ അദ്ദേഹം നിരവധി ബുദ്ധമത ഗ്രന്ഥങ്ങൾ കൊണ്ടുപോയി ചൈനീസ് ഭാഷയിലേക്ക് വിവർത്തനം ചെയ്തു.
നളന്ദ സർവകലാശാല 1193 വരെ നിലനിന്നിരുന്നു. തുർക്കി ആക്രമണകാരിയായ ബക്തിയാർ ഖിൽജിയാണ് നളന്ദ ആക്രമിച്ചത് . സർവകലാശാല മുഴുവൻ നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. നളന്ദ സർവ്വകലാശാലയെ ഖിൽജി ആക്രമിച്ചപ്പോൾ അതിന്റെ മൂന്ന് നിലകളുള്ള ലൈബ്രറിയിൽ ഏകദേശം 90 ലക്ഷം പുസ്തകങ്ങളും കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ചരിത്രകാരന്മാർ പറയുന്നു. ഗ്രന്ഥശാലയിൽ തീയിട്ട ശേഷം 3 മാസത്തോളം പുസ്തകങ്ങൾ കത്തിക്കൊണ്ടിരുന്നു.
നളന്ദ സർവകലാശാലയിൽ ബുദ്ധമതവും ഹിന്ദുമതവും തഴച്ചുവളരുന്നത് ഇസ്ലാമിന് ഭീഷണിയാണെന്ന് ഖിൽജിക്ക് തോന്നി. എന്ത് വില കൊടുത്തും ഇത് തടയാൻ ഖിൽജി ആഗ്രഹിച്ചിരുന്നുവെന്ന് പേർഷ്യൻ ചരിത്രകാരനായ മിൻഹാജുദ്ദീൻ സിറാജ് തന്റെ ‘തബഖത്ത്-ഇ-നസിരി’ എന്ന പുസ്തകത്തിൽ എഴുതിയിട്ടുണ്ട് . നളന്ദ സർവ്വകലാശാലയിൽ ഇസ്ലാമിന്റെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനായി ഖിൽജി ആദ്യം സമ്മർദ്ദം ചെലുത്തി. തുടർന്ന് ആക്രമിച്ചു. ആ പ്രാകൃത നടപടിയിൽ സർവ്വകലാശാലയാകെ തകർന്നു. ആയിരക്കണക്കിന് പണ്ഡിതന്മാരും ബുദ്ധ സന്യാസിമാരും കൊല്ലപ്പെട്ടു.
