ജപ്പാൻ എന്ന് കേൾക്കുമ്പോൾ തന്നെ ഭൂരിഭാഗം പേരും ഓർമ്മിക്കുന്നത് തുടർ ഭൂചലനങ്ങളുടെ കഥയും സുനാമി വീശിയടിക്കുന്ന തീരവും ആയിരിക്കും. നിരവധി ഭൂകമ്പങ്ങൾ ജപ്പാനെ തകർക്കാൻ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും തോൽക്കാതെ പിടിച്ചു കയറുന്ന ജനതയാണ് അവിടെയുള്ളത്. ലോകം കണ്ടതിൽ വച്ച് ഏറ്റവും വലിയ ഭൂചലനങ്ങൾക്കും സൂനാമി തിരകൾക്കും സാക്ഷ്യം വഹിച്ച നാടാണ് ഉദയസൂര്യന്റെ നാട് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇവിടം.
ഏറ്റവും ഒടുവിലായി റിക്ടർ സ്കെയിൽ 7.5 തീവ്രത രേഖപ്പെടുത്തിയ ഭൂചലനമാണ് ജപ്പാൻ നേരി‌‌ടുന്നത്. പുതുവർഷരാവിലാണ് നടുക്കിയ ചലനമുണ്ടായത്. അന്ന് മുതൽ രാജ്യമെമ്പാടും 155-ലേറെ തുടർചലനങ്ങളാണ് അനുഭവപ്പെട്ടത്. എന്തുകൊണ്ടാണ് ജപ്പാനിൽ മാത്രം ഇത്രയധികം തീവ്രതയുള്ള തുടർചലനങ്ങൾ അനുഭവപ്പെടുന്നതെന്ന് ഒരു നിമിഷമെങ്കിലും ചിന്തിച്ച് പോകുന്നവരാകും ഭൂരിഭാഗം പേരും.
ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും സജീവമായ ഭൂകമ്പ വലയമായ ‘പസഫിക് റിംഗ് ഓഫ് ഫയറിലാണ്’ ജപ്പാൻ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ലോകത്തിലെ മിക്ക ഭൂകമ്പങ്ങളും അഗ്നിപർവ്വത സ്ഫോടനങ്ങളും സംഭവിക്കുന്ന പസഫിക് സമുദ്രത്തിന്റെ വരമ്പിനെ പിന്തുടരുന്ന ഒരു സാങ്കൽപ്പിക മേഖലയാണ് റിംഗ് ഓഫ് ഫയർ. ഈ മേഖലയ്‌ക്കുള്ളിൽ പടുകൂറ്റൻ പാറകൾ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. നിരവധി ടെക്റ്റോണിക് പ്ലേറ്റുകളാണ് ഓരോ മിനിറ്റിലും റിംഗ് ഓഫ് ഫയറിൽ കൂട്ടിയിടിക്കുന്നത്. ഭൂമിയുടെ ഉപരിതലം ഏകദേശം ഒരു ഡസനോളം വലിയ ഭാഗങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. അവയെല്ലാം ചുറ്റും ചലിക്കുന്നു. ഈ ചലനത്തിനിടെ അരികുകൾ കൂട്ടിയി‌ടിക്കുമ്പോഴാണ് ഭൂചലനങ്ങൾ സംഭവിക്കുന്നത്.
ഭൂകമ്പങ്ങൾക്ക് അപരിചിതമല്ലാത്ത നാടാണ് ജപ്പാൻ. റിക്ടർ സ്കെയിലിൽ ഏഴിലധികം തീവ്രത രേഖപ്പെടുത്തുകയാണെങ്കിൽ സുനാമി മുന്നറിയിപ്പ് പുറപ്പെടുവിക്കുന്നു. ഭൂകമ്പത്തിന്റെ പ്രഭവ കേന്ദ്രം സമുദ്രത്തിനടയിലാണെങ്കിലോ, ആഴം കുറഞ്ഞ പ്രകമ്പനമാണ് അനുഭവപ്പെട്ടതെങ്കിലും സുനാമിക്കുള്ള സാധ്യതയേറെയാണ്. ഇത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിലാണ് ഭൂകമ്പത്തിന് പിന്നാലെ സുനാമി മുന്നറിയിപ്പ് പുറപ്പെടുവിക്കുന്നത്.
ഭൂകമ്പത്തെ തുടർന്നുള്ള തീപിടിത്തമാണ് വലയ്‌ക്കുന്ന മറ്റൊരു ഘടകം. ഭൂമി കുലുങ്ങാനും ചലിക്കാനും ഭൂകമ്പം കാരണമാകുന്നു. ഇത് ഗ്യാസ് പൈപ്പുകൾ പൊട്ടുകയും വൈദ്യുതി ലൈനുകൾ, ഇലക്ട്രിക്കൽ വയറിംഗ്, വീട്ടുപകരണങ്ങൾ എന്നിവയ്‌ക്ക് കേടുപാടുകൾ വരുത്തുകയും ചെയ്യും. ഈ കേടുപാടുകൾ തീ പടർത്താൻ വഴിവെക്കും. ചെളിമണ്ണ് അല്ലെങ്കിൽ മണൽ മണ്ണ്, ചെളി നിറഞ്ഞ ദ്രാവകമായി മാറുന്ന ദ്രവീകരണം പ്രവർത്തനം കാരണം പൈപ്പുകൾക്കും കെട്ടിടങ്ങൾക്കും കേടുപാടുകൾ വരുത്തും. ഇത് അഗ്നിശമന പ്രവർത്തനങ്ങൾ കൂടുതൽ ദുഷ്കരമാക്കുന്നു.
